Sốt xuất huyết – nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Một trong số những căn bệnh gây truyền nhiễm phổ biến là sốt xuất huyết. Nó thường xuất hiện khi đến mùa và sẽ xuất hiện những biến chứng gây nguy hiểm tới tính mạng người bệnh nếu như không có những biện pháp để chữa trị nhanh chóng.

Những triệu chứng của bệnh này xuất hiện ở người lớn cũng giống với những triệu chứng ở trẻ nhỏ. Cùng #ohana tìm hiểu nguyên nhân, triệu chứng và những lưu ý về bệnh sốt xuất huyết ngay nào!

1. Tìm hiểu về bệnh sốt xuất huyết

1.1 Thế nào là sốt xuất huyết?

Bệnh sốt xuất huyết xuất hiện ở người trưởng thành là một căn bệnh cấp tính có khả năng truyền nhiễm xuất phát từ một loại siêu vi tên là Dengue.

Căn bệnh này có khả năng lây lan truyền từ người sang người bởi những con muỗi vằn (có những vằn đen trắng xen kẽ ở lưng và ở chân) đốt những người bị bệnh sẽ mang mầm bệnh rồi lại đốt những người khỏe mạnh. Trẻ em là đối tượng dễ bị mắc bệnh này hơn người trưởng thành.

Sốt xuất hiện làm cho cơ thể của người bệnh xuất hiện các cơn đau nhức nhất là tại các cơ và khớp xương. Ở bệnh nhẹ thì có thể xuất hiện phát ban và sốt cao còn nếu như bệnh nặng thì có khả năng làm giảm huyết áp một cách đột ngột, gây chảy máu và làm cho người bệnh có thể tử vong rất nhanh chóng.

1.2 Bệnh có những triệu chứng nào?

Ở thể bệnh nhẹ

• Đột nhiên sốt cao từ 39 – 40 độ, liên tục từ 2 đến 1 tuần và khó có thể hạ sốt.
• Đầu đau dữ dội, nhất là ở vùng trán và phía sau nhãn cầu.
• Có thể xuất hiện các nốt mẩn, phát ban.

Ở thể bệnh nặng

• Dấu hiệu của xuất hiện: các nốt chấm xuất huyết ở ngoài da, chảy máu cam, vết tiêm bầm tím, chảy máu ở chân răng, nôn hoặc ói ra máu và đi nặng ra phân đen (bởi việc xuất huyết của nội tạng).
• Dấu hiệu đau bụng, cảm giác buồn nôn, chân tay đều lạnh, cơ thể thấy vật vã và hoảng hốt (hội chứng chóng váng bởi xuất huyết ở nội tạng gây làm tụt huyết áp, mất máu), có thể gây nguy hiểm đến mức gây tử vong nếu như không được đưa đi cấp cứu và chữa trị kịp thời.

1.3 Nguyên nhân nào gây bệnh?

Nguyên nhân của căn bệnh sốt xuất huyết này chính là bởi một số loại virus dễ lây lan qua việc bị muỗi cắn. Có đến 4 loại virus gây sốt xuất huyết, đó là virus được đặt tên là DEN-1 đến DEN-4. Tên của loài muỗi có khả năng truyền bệnh đó là Aedes aegypti hay loài muỗi Aedes albopictus, những loài muỗi này có khả năng chích người rồi truyền vào cơ thể con người những loại virus gây bệnh.

Loài muỗi Aedes aegypti thường hoạt động vào ban ngày, hơn nữa chỉ có những con muỗi cái mới có khả năng chích người rồi truyền virus gây bệnh. Các virus gây sốt xuất huyết ở trong cơ thể của muỗi ủ bệnh từ 8 đến 11 ngày.

Sau đó khi cơ thể bị muỗi chích thì các virus sẽ tuần hoàn ở trong máu khoảng 2 ngày đến 1 tuần. Vào đoạn thời gian này, nếu như muỗi Aedes chích và hút máu thì virus sẽ được truyền vào trong cơ thể muỗi.

Một khi bạn chữa khỏi thì cơ thể sẽ miễn dịch và chống lại căn bệnh này, nhưng lại chỉ có thể chống lại được loại virus mà đã gây ra bệnh thôi. Mà trong khi lại có đến tận 4 loại virus gây bệnh khác nhau, điều đó có nghĩa là vẫn có khả năng cơ thể có thể nhiễm bệnh lại bởi các loại khác. Do đó, điều trọng yếu là bạn phải biết được các dấu hiệu rồi đi điều trị.

Đặc biệt lưu ý

Sau đây là các yếu tố có thể làm khả năng bị bệnh ở mức độ nặng tăng lên:

• Cư trú hoặc là đi du lịch tại các vùng ở nhiệt đới cũng như cận nhiệt đới như vậy có thể làm gia tăng khả năng tiếp xúc với những loại virus là ngọn nguồn gây ra sốt xuất huyết. Nhất là các vùng có nguy cơ vô cùng lớn như là Đông Nam Á, những đảo nằm phía tây Thái Bình Dương, khu vực châu Mỹ Latinh và cả vùng Caribê;
• Nếu như bạn đã nhiễm phải bệnh sốt xuất huyết trước đó thì khi nhiễm bệnh lại, những triệu chứng của bệnh sẽ càng nặng và nguy hiểm hơn nhiều;
• Trẻ em chưa đủ 12 tuổi;
• Phụ nữ và những người da trắng.

1.4 Các giai đoạn của bệnh sốt xuất huyết

Các biểu hiện của sốt xuất huyết tương đối đa dạng, diễn ra nhanh chóng từ mức độ nhẹ cho đến mức nặng. Bệnh này thường sẽ khởi phát một cách đột ngột và trải qua 3 giai đoạn: sốt, nguy hiểm và hồi phục.

Lưu ý là giai đoạn sốt gần như tương tự với sốt xuất huyết ở Dengue thông thường, nếu như đã đến giai đoạn bệnh nguy hiểm thì có nghĩa là bệnh đã ở thể nặng có các dấu hiệu đáng cảnh báo. Khi đó cần phải nhập viện nhanh chóng vì bệnh nặng sẽ dẫn đến các biến chứng gây nguy hiểm cho người bệnh.

Phát hiện ra bệnh sớm và có thể hiểu được rõ những vấn đề trong mỗi giai đoạn của bệnh thì có thể sẽ giúp đỡ cho việc chẩn đoán sớm, chữa trị sớm, đúng bệnh và kịp thời để có thể cứu sống người mắc bệnh.

Giai đoạn sốt

Sau thời gian virus ủ bệnh trong máu sẽ xuất hiện giai đoạn sốt, thường kéo dài khoảng 4 đến 10 ngày sau thời gian muỗi có mang mầm bệnh truyền vào cơ thể.

• Dấu hiệu đột ngột sốt cao, sốt liên tục từ 39 đến 40 độ C và kéo dài khoảng 2 ngày đến 1 tuần, khó để hạ sốt.
• Xuất hiện đau đầu ở các vùng trán và sau nhãn cầu.
• Xuất hiện các nốt mẩn, phát ban, làn da xung huyết.
• Cảm giác chán ăn và buồn nôn.
• Đau các cơ và khớp.
• Nghiệm pháp về dây thắt cho kết quả dương tính.

Việc sốt cao liên tục mà khó hạ là một triệu chứng vô cùng điển hình của bệnh sốt xuất huyết.

Giai đoạn nguy hiểm

Giai đoạn này thường bắt đầu vào ngày thứ 3 đến thứ 7 của bệnh, triệu chứng sốt ở người bệnh có thể vẫn còn hoặc đã giảm bớt. Tình trạng nhiệt độ đang giảm không tương ứng với việc người bệnh đang dẫn phục hồi, mà trái lại càng cần phải quan tâm theo dõi đặc biệt hơn biểu hiện của thể sốt xuất huyết nhẹ có xuất hiện các dấu hiệu đáng cảnh báo và phát triển thành thể bệnh nặng.

– Thoát huyết tương bởi tính thấm của thành mạch tăng (thông thường sẽ kéo dài từ 1 – 2 ngày); tràn dịch ở màng phổi, màng bụng, phần nề mi mắt, các mô kẽ, gan to, khả năng gây đau đớn. Nếu như huyết tương thoát nhiều có thể sẽ gây sốc cùng với những dấu hiệu vật vã, khó chịu bứt rứt, hay sốt li bì, lạnh các đầu chi, làn da lạnh ẩm, các mạch nhanh nhỏ,tiểu ít, huyết áp kẹt ( cơ thể có hiệu số của huyết áp tối thiểu và tối đa không quá 25 mmHg), huyết áp giảm hoặc không thể đo được.

– Xuất huyết: dưới da xuất hiện xuất huyết, rải rác các nốt hoặc các chấm xuất huyết, chủ yếu xuất hiện ở mặt trong của hai cánh tay và mặt trước chỗ hai cẳng chân, vùng bụng, đùi, nơi mạng sườn hoặc các mảng mảng bầm tím. Nơi niêm mạc xuất huyết: chảy máu ở mũi và lợi, đi tiểu ra máu. Kinh nguyệt đến sớm trước kỳ hạn hoặc bị kéo dài. Xuất huyết ở nội tạng như: xuất huyết ở hệ tiêu hóa, phổi và não đây là biểu hiện khi bệnh nặng (nôn hoặc ói ra máu, đại tiện ra phân đen bởi nội tagj xuất huyết).

– Trong một số tình huống, sốt xuất huyết có dấu hiệu nặng có khả năng có triệu chứng suy tạng chẳng hạn: viêm gan ở mức nặng, viêm cơ tim, viêm não. Các triệu chứng này xảy ra khi người bệnh không bị thoát huyết tương một cách rõ ràng và không bị sốc.

– Xuất hiện chứng đau bụng, cảm giác buồn nôn, cơ thể vật vã và hốt hoảng, tay chân lạnh (hội chứng choáng váng bởi nội tạng bị xuất huyết làm mất máu và giảm huyết áp), thì người bệnh cần được đưa đi cấp cứu nhanh nhất có thể.

Việc xuất huyết ở dưới da thường sẽ xuất hiện ở trong giai đoạn bệnh nguy hiểm.

Giai đoạn hồi phục

Sau giai đoạn bệnh ở mức nguy hiểm khoảng 1 – 2 ngày, cơ thể của người bệnh có biểu hiện tái hấp thu dịch từ các mô kẽ vào phía trong lòng mạch, kéo dài 2 cho đến 3 ngày.

• Người bệnh không còn sốt, toàn trạng thái tốt lên, có cảm giác thèm ăn, huyết động trở lại ổn định và thường xuyên đi tiểu.
• Có khả năng tim đập chậm và điện tâm đồ thay đổi.
• Ở giai đoạn này, nếu như truyền dịch quá nhiều vào cơ thể người bệnh thì có thể làm cho phù phổi hoặc gây suy tim.

2. Điều trị sốt xuất huyết như thế nào?

Chưa có phương pháp đặc hiệu điều trị cho sốt xuất huyết, gần như các bệnh nhân sẽ tự hết bệnh trong khoảng 2 tuần. Quan trọng đó là bác sĩ cần chữa trị để không xảy ra biến chứng nào nặng tới bạn. Hầu như mọi bác sĩ sẽ cho bạn lời khuyên là nên nghỉ ngơi ở trên giường và uống nhiều nước.

Cũng có thể bác sĩ sẽ kê cho bạn một ít thuốc để hạ sốt như paracetamol (hay Tylenol® hoặc Panadol®) đồng thời còn có công dụng giúp bạn giảm đau các cơ khớp.

Bạn không nên sử dụng một số thuốc chẳng hạn như ibuprofen, aspirin và naproxen sodium.

Với các trường hợp ở thể bệnh nặng, do có thể gây ra chảy máu hoặc gây sốc nên khi đó thì bạn cần phải ngay lập tức đi đến bệnh viện để cấp cứu.

3. Phòng bệnh như thế nào cho hiệu quả?

Với những thể bệnh nhẹ thì bạn có thể tự mình chữa trị tại nhà mà không nhất thiết phải nhập viện. Nhưng bạn phải nhớ lời dặn của bác sĩ để uống đủ nước cũng như uống thuốc giảm đau, giảm sốt đúng liều lượng.

Hơn nữa, để có thể phòng chống bệnh thì bạn cần phải chuẩn bị thật kỹ khi đi đến những khu vực có dịch bệnh. Sau đây là những lời khuyên giúp bạn có sự chuẩn bị thật tốt::

• Bạn nên ở trong phòng có máy lạnh hoặc nơi được dọn dẹp sạch sẽ như vậy sẽ tránh được muỗi vào;
• Hạn chế ra ngoài vào những lúc bình minh, hoàng hôn và khi trời tối, bởi khi đó ngoài trời có rất nhiều muỗi;
• Ăn mặc kín. Khi bạn ở những nơi có loài muỗi có thể truyền bệnh thì điều cần làm đó là mặc những chiếc áo tay dài, quần dài, đi với và giày;
•  Ở những chỗ làn da quần áo không thể che đậy được như mặt, cổ, chân và cánh tay thì bạn hãy thoa lên da một số loại kem chống muỗi.

Các loài muỗi mang mầm mống bệnh sốt xuất huyết chủ yếu sống ở trong và khu vực xung quanh nhà ở. Chúng thường trú ngụ ở những nơi nước đọng, ví dụ như ở các lu nước, thùng phuy hay những chỗ gần hồ câu cá. Thỉnh thoảng hãy dọn dẹp sạch hồ cá cũng như các vũng nước để tránh có cơ hội cho muỗi sinh trưởng.

Ngoài ra thì cũng phải đậy kín những đồ vật chứa nước, vứt bỏ hoặc hạn chế các đồ dùng có khả năng chứa nước mưa (như những lốp xe cũ, thau chậu cũ, chén, bát,…). Cũng có thể diệt trừ trứng của muỗi ở trong nước bằng việc sử dụng các sinh vật sinh học. Khi xuất hiện dịch thì đôi khi bạn sẽ nhận được hỗ trợ của chính quyền tại địa phương bạn sinh sống để tổ chức phun thuốc muỗi với diện rộng.

4. Sốt xuất huyết với sốt thường có gì khác nhau?

4.1 Bệnh sốt xuất huyết

Trong 2-3 ngày đầu

Người bệnh liên tục lên cơn sốt cao, khó hạ nhiệt, đau đầu, nhức mỏi người,… Khi đó muốn phân biệt được sốt xuất huyết do virus dengue với sốt do virus thông thường hải thông qua xét nghiệm vì triệu chứng của cả hai gần như nhà khó phân biệt ngay được.

Lên cơn sốt chỉ là một phản ứng trước các nguyên nhân gây bệnh của cơ thể con người, mức độ sốt sẽ tùy thuộc vào sự đáp trả mạnh hoặc yếu của cơ thể, khi nhiệt độ tăng quá 37,5 độ C thì là cơ thể lên cơn sốt, do vậy mà một số người bị sốt xuất huyết nhưng chỉ sốt nhẹ mà không để ý đến căn bệnh nguy hiểm này.

Từ cuối ngày thứ 3 đến ngày thứ 7

Nhiệt độ của người bệnh đã dần hạ xuống nhưng cơ thể có thể có các biến chứng giống như tính thấm của thành mạch tăng lên làm  cho máu dễ bị cô đặc, tiểu cầu giảm, có thể gây nổi mẩn đỏ với nhiều mức độ. Một số người bệnh có thể bắt đầu bị chảy máu một cách bất thường bởi tiểu cầu giảm: xuất huyết ở dưới da, chảy máu ở chân răng, chảy máu cam, kinh nguyệt xảy ra nhiều bất thường, đi cầu phân đen hay nôn ra máu,…

Từ ngày thứ 7

Các triệu chứng dần bình phục, trên da người bệnh có thể sẽ xuất hiện những nốt ban và ngứa. Biểu hiện ngứa ngáy sẽ có thể diễn ra trong vài ngày.

4.2 Đối với sốt phát ban, sốt siêu vi

Người bị bệnh bị sốt cao tuy nhiên sốt theo từng cơn, cùng với các biểu hiện của viêm đường hô hấp như: chảy nước mũi, cổ họng đau, ho, toàn thân nhức mỏi, phát ban (có thể không có)…

Nhận thấy được , các triệu chứng sốt cao đi kèm cùng với đau nhức cơ, phát ban, đau đầu…, có thể dễ dàng nhận ra là sốt xuất huyết bởi virus dengue cùng với sốt phát ban và sốt siêu vi thông thường không khác nhau là bao.

Nếu như muốn phân biệt được thì cần quan sát các triệu chứng và những biểu hiện đặc biệt: trong sốt phát ban thì những nốt mẩn đỏ sẽ nhanh chóng biến mất khi làm căng da còn các nốt ban biến mất chậm hay là không biết mất thì đó là triệu chứng nổi mẩn đỏ của sốt xuất huyết.

Tốt nhất, để phân biệt đúng được các loại sốt trên thì hãy đến bệnh viện hoặc các trạm y tế để được xét nghiệm máu.

5. Lời kết

Sốt xuất huyết chính là một căn bệnh nguy hiểm, không ngoại trừ ai cả đều có thể nhiễm bệnh. Mỗi khi dịch bùng phát, số lượng người tử vong vô cùng lớn và tiêu tốn rất nhiều các chi phí cho  y tế. Mỗi một người trong chúng ta đều cần có ý thức phòng chống dịch bệnh.

Hãy nhớ rằng khi không có muỗi xuất hiện thì sẽ không có bệnh sốt xuất huyết. Mỗi người tự giác dọn dẹp vệ sinh xung quanh môi trường sống của mình, dọn dẹp tránh ao tù nước đọng hay những khu vực ẩm ướt mà những con loăng quăng có thể sinh sống và phát triển, khi ngủ thì nhớ ngủ trong màn tại những nơi xuất hiện dịch.

Bất cứ khi nào bạn thấy có những dấu hiệu hay triệu chứng nào nghi ngờ là sốt xuất huyết thì hãy nhanh chóng tới bệnh viện khám để được bác sĩ theo dõi cúng như chữa trị kịp thời.