Sâu đục trái, đặc điểm nhận biết và những biện pháp phòng trừ hữu hiệu

Sâu đục quả là loại sâu bệnh rất khó phát hiện nếu không có biện pháp phòng trừ kịp thời, để tới lúc chúng ăn sâu vào trái thì rất khó trị. Đặc trên các loại trái như xoài, bưởi, vải, chôm chôm, sầu riêng, đậu nành,… khiến bà con nông dân rất lo lắng.

Tình trang sâu đục quả hiện nay

Anh Hoàng nhà ngay dưới chân đồi, tiện có mảnh vườn diện tích một sào sau nhà, anh mua cây giống bưởi diễn về trồng. Được 2 năm cây bắt đầu kết trái, nhưng do chưa có kinh nghiệm nên bị sâu đục quả hết, cả vụ 200 gốc chỉ thu được vài chục quả lành lặn.

Rút kinh nghiệm vụ sau, hi cây bắt dầu ra hoa kết trái, anh phun hết các loại thuốc phòng ngừa sâu bệnh có thể. Kết quả vụ đó năng suất hơn hẳn, bà con xung quanh cũng tìm đến học hỏi anh. Giờ đây cả xã đã đều trồng bưởi mỗi năm mang về doanh thu khủng.

Sâu đục quả là gì

Sâu đục trái có tên khoa học là Conopomorpha cramerella

Tên tiếng Anh: Cacao moth, Cocoa moth, Javanese cocoa moth, Rambutan borer, Ram-ram borer

Tên tiếng Tây Ban Nha: Polilla javanesa del cacao

Tên tiếng Pháp: Teigne javanaise du cacaoyer.

Là loại sâu nở từ ấu trùng của thành trùng, sau khi nở, chúng đục vào ăn phần thịt của trái cây gây hư hại và giảm năng suất thu hoạch của bà con.

Vòng đời sinh trưởng của sâu đục quả kéo dài 27-35 ngày

Giai đoạn trứng: Từ 4 – 6 ngày, trứng hình bầu dục dẹp, kích thước tầm 2mm, mới đẻ màu trắng sữa, sau chuyển màu vàng.

Trứng đẻ đơn lẻ trên từng quả ở bất cứ vị trí nào trên bề mặt vỏ quả, trứng mới đẻ màu vàng cam, hình bầu dục có chiều dài không quá 0,5cm.

Khi sắp nở, trứng chuyển thành màu trắng đục, vỏ màu trắng bên trong có màu đen.

Giai đoạn sâu non: Từ 14 – 16, ấu trùng mới nở có màu trắng sữa (dài tầm 1mm), đầu nâu, sau chuyển thành màu hồng nhạt.

Trên mỗi đốt phía lưng có 4 đốm nâu nhạt, trên mỗi đốt có lông cừng nhỏ, đẫy sức dài 22mm.

Giai đoạn nhộng: Từ 7-10 ngày, nhộng màu nâu nhạt được bao bọc bởi một lớp kén bằng tơ, sâu thường hoá nhộng tại kẻ trái hoặc nơi tiếp giáp giữa 2 trái.

Giai đoạn trưởng thành: Trưởng thành là loài ngài nhỏ, sải cánh có chiều dài 25 mm, toàn thân và cánh màu nâu nhạt, trên cánh chứa nhiều chấm đen, râu và chân rất dài.

Cánh trước mang hình lá liễu thon dài có những vân trắng, cánh sau thì hình dùi, rìa cánh mang nhiều lông tơ.

☑ Bướm hoạt động mạnh nhất vào ban đêm, chúng bám trên chum hoa hút mật và đẻ trứng trên trái non. Trưởng thành, giao phối, đẻ trứng vào ban đêm. Một trưởng thành cái có khả năng đẻ từ 50-100 trứng trong một vòng đời.

☑ Ban ngày trưởng thành thường trú trên các nhánh của cây. Màu sắc khá giống với vỏ thân cây nên rất khó phát hiện.

Đặc điểm gây hại của sâu đục trái

Con cái hoạt động vào ban đêm, đẻ trứng rải rác quanh khu vực cuống (hoặc trên thân) của những trái còn non. Sau khi nở sâu non đục vỏ trái chui vào bên trong và ăn phá phần thịt trái, đặc biệt chúng rất thích ăn phần hột và phần thịt trái ở xung quanh hột.

Sâu tấn công và gây hại từ khi trái còn rất nhỏ (trái bằng ngón tay cái) đến trái lớn, sắp thu hoạch và gây thiệt hại nặng nhất vào lúc trái sắp thu hoạch.

Khi bị sâu hại, trái thường bị thối rất nhanh. Khi đủ sức sâu lớn cỡ đầu chân nhang, chui ra ngoài để làm nhộng trong các lá khô xung quanh hoặc nơi tiếp giáp giữa các trái hoặc trên bề mặt trái.

Tại những lỗ đục sâu đùn phân ra ngoài. Nếu gặp nước mưa hoặc môi trưởng có ẩm độ không khí cao, xung quanh lỗ đục sẽ bị thối và chuyển dần thành màu nâu đen.

Khác với sâu đục cuống, vị trí gây hại của sâu đục quả có nhiều vị trí khác nhau trên quả, đối với một số quả (quả táo) chỗ vết đục trên vỏ trái hơi nổi u, muốn biết đó có phải là đường đục hay không chỉ cần lấy dao gọt lớp vỏ mỏng sẽ thấy có đường đục màu nâu tối bên trong.

Ngoài những lỗ đục nhỏ như vậy còn có thể gặp những lỗ đục lớn hơn đầu chân nhang, do loại sâu đã lớn tuổi chui ra từ trái khác đục chui vào. Bổ đôi các trái bị hại sẽ thấy xuất hiện những con sâu non nằm bên trong (có những trái có đến bốn, năm con).

Sâu đục trái chôm chôm

Trên cây chôm chôm, loài này gây hại ở giai đoạn trái trưởng thành và chín. Trưởng thành đẻ trứng trên cuống trái, ấu trùng sau khi nở đục vào trong ăn phần thịt trái hoặc vỏ hạt tạo thành những đường hầm ngoằn ngoèo, đôi khi đục cả vào hạt.

Sâu non gây hại nặng nhất khi trái bắt đầu có cơm. Trái non bị sâu đục thường biến đổi hình dạng, khô rỗng và rụng, trái lớn bị giảm phẩm chất.

Sâu đục trái ca cao

Sâu đục trái thường đục thành các đường hầm trên vỏ quả. Sâu non mới nở sống nhờ dịch trong cơ thể hoặc ăn lớp bột ở trong vỏ quả cho tới khi phát triển đầy đủ.

Đường đục của sâu non dài khoảng 4-5cm trên vỏ quả (thường đục thành các đường hầm vuông góc với chiều dài của quả và xuyên qua lớp vỏ thóc cho tới khi chạm tới lớp xơ cứng của vỏ, hoặc đục thành các đường hầm dọc theo chiều dài quả).

Sau khi đục sâu vào bên trong, sâu non ăn lớp chất nhầy trong thịt quả do đó gây ảnh hưởng đến sự phát triển của quả và làm quả bị biến dạng. Vỏ quả bị sâu đục trái tấn công thường có màu sắc không đều, chín ép nên có chỗ vàng, chỗ xanh.

Biện pháp phòng trừ sâu đục quả

Biện pháp canh tác

☑ Cần thu hoạch trái triệt để để loại bỏ tất cả các tàn dư đã bị sâu tấn công ra khỏi khu vực canh tác từ đó phá vỡ chu kỳ gây hại của chúng.

☑ Dùng túi nilon để bao trái hạn chế trưởng thành đẻ trứng trên vỏ quả đồng thời bảo vệ trái khỏi sự tấn công của những loài sâu hại khác. Túi được cắt đáy để thông gió và sẽ được giữ trong suốt thời kì sinh trưởng của quả cho đến lúc thu hoạch.

☑ Bón phân đầy đủ, cân đối để cây luôn khỏe mạnh, quả to và có vỏ cứng làm giới hạn sự xâm nhập của sâu.

Dùng thiên địch của sâu đục trái

Trong tự nhiên trứng sâu đục trái Conomorpha cramerella bị ký sinh bởi ong ký sinh họ Trichogrammatidae và kiến, vì vậy nếu tạo điều kiện thuận lợi cho các loài này phát triển cũng giảm được thiệt hại do sâu gây ra.

Biện pháp hóa học

Có thể phun thuốc để Phòng trị bằng các loại thuốc như Sago super 10EC 25-30cc/8lít, Fenbis 25EC 30-35cc/8lít, Karate, Cymbush, Polytrin…

Đối với cây bưởi ở giai đoạn cây ra lộc non và ra hoa trước khi hoa nở, cần sử dụng một trong các thuốc trừ sâu gốc hoạt chất Abamectin hoặc Emamectin Benzoate đẻ phòng trừ.

Khi quả non vừa hình thành bằng quả chanh, sử dụng một trong các thuốc trừ sâu nêu trên kết hợp với thuốc trừ bệnh gốc Fosdetyl Aluminium, Mancozeb hoặc Propiconazole + Difenoconazole để phun ướt đều tán cây và quả 1 lần. Lưu ý khi thuốc vừa khô thì sử dụng bao túi chuyên dụng để bảo quản.