Gan nhiễm mỡ do đâu? triệu chứng, cách điều trị và lưu ý

Nếu lượng mỡ tích tụ trong gan lớn hơn 5% trọng lượng gan gọi là tình trạng gan nhiễm mỡ. Trong cuộc sống hiện đại đây là bệnh khá phổ biến, nếu bệnh gan nhiễm mỡ diễn biến thành ung thư gan hay xơ gan thì thật sự rất nguy hiểm.

Do chế độ ăn uống và thói quen sinh hoạt không hợp lý là nguyên nhân chính gây ra bệnh gan nhiễm mỡ. Hãy tham khảo thực đơn cho người bị gan nhiễm mỡ trong bài viết dưới đây để đẩy lùi bệnh gan nhiễm mỡ!

1. Tìm hiểu bệnh gan nhiễm mỡ 

1.1. Gan nhiễm mỡ là bệnh gì?

Tình trạng gan có chất béo tích tụ và bị viêm gọi là viêm gan nhiễm mỡ. Gan nhiễm mỡ do rất nhiều nguyên nhân gây nên, bệnh sẽ có tên là NASH trong trường hợp bệnh không gây ra do uống rượu(bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu). 

Những người thừa cân thường là đối tượng dễ mắc bệnh hơn, tuy nhiên vẫn chưa xác định cụ thể nguyên nhân bệnh. Đối với bệnh NASH không di truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác hoặc lây truyền từ người sang người. Những đối tượng sau đây dễ mắc bệnh gan nhiễm mỡ:

• Tăng triglyceride, cholesterol trong máu
• Những người bị béo bụng béo phì
• Bệnh nhân đái tháo đường
• Những người mắc hội chứng buồng trứng đa nang
• Những người mắc hội chứng ngừng thở khi ngủ
• Mắc tình trạng suy giáp
• Bị suy tuyến yên

1.2. Các cấp độ của gan nhiễm mỡ

Mặc dù căn bản gan nhiễm mỡ là không có hại nhưng bệnh có thể dẫn đến suy gan và làm giảm chức năng của gan nếu để các triệu chứng của bệnh kéo dài. Có thể chia bệnh gan nhiễm mỡ thành 3 cấp độ: cấp độ 1, cấp độ 2, cấp độ 3.

Gan nhiễm mỡ độ 1 

Tình trạng nếu mỡ chiếm 5 đến 10% mỡ của gan thì được xếp vào gan nhiễm mỡ cấp 1. Đây là giai đoạn đầu của bệnh gan nhiễm mỡ, vì vậy bệnh sẽ không gây nguy hiểm tới sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Bạn cần tăng cường vận động và thay đổi chế độ ăn uống, kết hợp với việc điều trị của bác sĩ để điều trị gan nhiễm mỡ cấp độ 1.

Gan nhiễm mỡ độ 2 

Giai đoạn thứ 2 của bệnh với lượng mỡ chiếm từ 10 – 25% lượng mỡ của gan được xếp vào gan nhiễm mỡ độ 2. Lúc này các bờ của các tĩnh mạch trong gan bị giảm đi do các mỡ đã lan rộng ra như mô gan, cơ hoành. 

Các triệu chứng vẫn chưa xuất hiện rõ với gan nhiễm mỡ cấp độ 2, vì vậy thông thường người bệnh sẽ khó phát hiện bị mắc bệnh. Mặc dù gan nhiễm mỡ độ 2 vẫn chưa gây hại đến sức khỏe người bệnh nhưng có thể tiến triển thành gan nhiễm mỡ độ 3 nếu không được điều trị sớm. Gan nhiễm mỡ độ 2 vẫn chưa có thuốc điều trị hoàn toàn.

Gan nhiễm mỡ độ 3

Đây là giai đoạn nguy hiểm nhất trong quá trình mắc bệnh và cũng là giai đoạn cuối cùng của bệnh. Bệnh sẽ rất khó điều trị và điều trị phục hồi có thể dẫn tới tử vong khi đã tiến triển đến giai đoạn này. Một số biến chứng về gan như ung thư gan, xơ gan có thể mắc phải khi gan nhiễm mỡ ở độ 3. Thường không thể chữa trị được biến chứng này.

1.3. Nguyên nhân gây bệnh

Các rối loạn chuyển hóa thường là nguyên nhân gây ra gan nhiễm mỡ không do rượu:

• Thừa cân, béo phì
• Mắc phải tình trạng kháng insulin
• Đường máu tăng
• Lipid máu bị rối loạn

1.4. Triệu chứng của bệnh

Hầu hết người bệnh chỉ phát hiện ra bệnh khi đi khám do gan nhiễm mỡ không có triệu chứng. Khi bệnh tiến triển thành viêm gan nhiễm mỡ sẽ biểu hiện những dấu hiệu sau:

• Cơ thể mệt mỏi
• Cảm giác chán ăn
• Gan to

Có thể có các triệu chứng khi tình trạng suy gan xuất hiện: 

• Vàng mắt vàng da
• Xuất hiện các sao mạch 
• Lòng bàn tay son
• Dịch ổ bụng (cổ trướng)
• Lá lách to

2. Các phương pháp điều trị bệnh

2.1 Biện pháp giúp chẩn đoán bệnh

Phương pháp xét nghiệm máu: Triglycerid, Cholesterol, thấy tăng các men gan AST, ALT, phosphatase kiềm. Cần phải xét nghiệm thêm: protein máu, Bilirubin, đông máu cơ bản, Albumin, đối với những trường hợp xơ gan.

Để loại trừ viêm gan virus cần phải xét nghiệm viêm gan B,C

Để chẩn đoán gan nhiễm mỡ sử dụng phương pháp siêu âm ổ bụng. Hình ảnh viêm gan tăng sẽ xuất hiện trong siêu âm.

Nếu nghi ngờ xơ gan có thể đo độ đàn hồi gan

2.2 Cách điều trị

Những cách tốt nhất điều trị gan nhiễm mỡ là giảm cân và tránh uống rượu.

Có thể làm giảm sự tổn thương gan và cải thiện đề kháng insulin bằng phương pháp giảm cân, đây là điều bắt buộc phải thực hiện. Mỗi tuần đặt mục tiêu giảm cân từ 0,5 đến 1kg cân nặng. Có thể cần phải phẫu thuật cắt một phần dạ dày và nối thông dạ dày- ruột (nối vị tràng) đối với những người không đạt mục tiêu cân nặng trong 6 tháng có tình trạng viêm gan nhiễm mỡ. 

Bạn nên giảm cân và kiểm soát lượng đường trong máu cũng như độ lipid nếu bạn mắc bệnh NASH và béo phì hay tiểu đường hoặc có nồng độ cholesterol cao bằng cách duy trì chế độ ăn uống phù hợp và thường xuyên tập thể thao.

Để trị gan nhiễm mỡ bác sĩ có thể kê các loại thuốc.

Để giúp bạn bảo vệ khỏi virus gây tổn thương gan bác sĩ có thể khuyên bạn nên tiêm ngừa viêm gan A và viêm gan B. 

3. Biện pháp phòng ngừa bệnh và những thói quen giúp hạn chế bệnh 

3.1 Biện pháp phòng ngừa gan nhiễm mỡ

• Thay đổi chế độ ăn lành mạnh bằng cách ăn nhiều rau xanh và rau quả, thay mỡ động vật thành dầu thực vật
• Thường xuyên tập thể dục thể thao, ít nhất là 5 ngày mỗi tuần và 1 tiếng 1 ngày
• Nếu thừa cân thì nên giảm cân
• Tuyệt đối không uống rượu bia
• Biện pháp đơn giản nhất là tiêm phòng viêm gan B

3.2 Những thói quen sinh hoạt giúp hạn chế bệnh

Chỉ cần lưu ý các điều sau bạn có thể kiểm soát tình trạng gan nhiễm mỡ của mình:

• Để được theo dõi tình trạng sức khỏe của bạn cũng như theo dõi các triệu chứng của bệnh thì nên tái khám đúng lịch hẹn
• Nên tuân theo chỉ dẫn của bác sĩ chuyên môn, không được tự ý bỏ thuốc theo toa nếu được kê hoặc tự ý mua thuốc uống nếu không có chỉ định của bác sĩ
• Thường xuyên tập thể dục thể thao
• Đối với bệnh nhân mắc bệnh tiểu đường thì nên kiểm soát bệnh
• Nên tham khảo ý kiến bác sĩ về các loại thuốc cho gan như acetaminophen và một số được sử dụng cho bệnh tiểu đường và cholesterol cao.
• Nếu bị béo phì thì nên giảm cân

4. Một số lưu ý về ăn uống cho người bị gan nhiễm mỡ 

Đối với người mắc bệnh gan nhiễm mỡ thì yếu tố quan trọng nhất là chế độ dinh dưỡng. Để kiểm soát và ngăn ngừa lượng mỡ trong gan cần theo dõi thực đơn của người bệnh gan nhiễm mỡ.

4.1. Các loại thực phẩm nên ăn

Các loại rau xanh, hoa quả tươi 

Để có chất xơ như đường ruột, tránh táo bón và phòng tránh động mạch người mắc bệnh gan nhiễm mỡ nên ăn nhiều rau xanh, hoa quả tươi. Các loại vitamin và khoáng chất cần thiết cho cơ thể có chứa nhiều trong rau xanh. Để tránh tích tụ mỡ trong gan cần nên bổ sung các loại vitamin A và E.

Bưởi, cam, rau má, rau cải, rau cần, súp lơ là một số loại rau củ nên dùng. 

Chọn đồ uống có lợi cho gan 

Atiso, lá sen, trà nụ vối là loại nước người bệnh nên dùng chọn. Các loại nước này có tác dụng thanh nhiệt, điều hòa cơ thể, giảm lượng mỡ trong gan và đồng thời tránh tích tụ mỡ gan.

Protein và sữa

Bổ sung các thực phẩm từ nguồn thịt nạc như: trứng, đậu nành, hải sản, cá, các loại đậu đỗ… Để hấp thụ các loại protein tốt nhất giúp duy trì cân nặng và giảm cân. Bằng cách loại bỏ các chất béo có thể nhìn thấy để giảm chất béo và calo dư thừa như: da của da cầm trước khi nấu, thức ăn nên chế biến bằng phương pháp hấp, nướng, rang.

Nên bổ sung trong thực đơn cho người bệnh gan nhiễm mỡ các sản phẩm làm từ sữa lành mạnh bao gồm các chất ít béo và sữa không béo: phô mai, sữa chua. 

Thực phẩm chứa ít cholesterol

Các loại hạt được khuyến cáo để giúp điều trị gan nhiễm mỡ và các thực phẩm giàu axit béo và omega như cá béo, dầu ô liu.

4.2. Thực phẩm nên tránh

Làm giảm hàm lượng mỡ trong gan là mục đích điều trị gan nhiễm mỡ. Vì vậy một số thực phẩm mà người bị gan nhiễm mỡ nên tránh bao gồm:

Hạn chế chất béo, mỡ động vật

Mỡ động vật sẽ được bài tiết ra ngoài ở gan khi dung nạp vào cơ thể. Vì vậy sẽ gây gánh nặng cho gan nếu sử dụng quá nhiều mỡ động vật. Tình trạng gan nhiễm mỡ xảy ra do gan không thể bài tiết được và dẫn đến tích tụ. Vì vậy nên sử dụng các dầu có nguồn gốc từ thực vật thay cho mỡ động vật.

Tránh ăn những thực phẩm giàu cholesterol

Các thực phẩm có hàm lượng cholesterol cao như lòng đỏ trứng, nội tạng động vật… Vì vậy để giảm lượng chất béo trong gan thì nên giảm tiêu thụ các loại thực phẩm này.

Không nên ăn quá nhiều thịt đỏ

Bệnh gan nhiễm mỡ sẽ trở nên nghiêm trọng hơn nếu  sử dụng nhiều thịt đỏ

Hạn chế các loại hoa quả chứa hàm lượng fructose cao

Nguyên nhân gây bệnh như tiểu đường, gan nhiễm mỡ, béo phì là hàm lượng đường cao. Fructose do gan chuyển hóa. Giảm gánh nặng cho gan và phòng tránh bệnh gan nhiễm mỡ bằng cách hạn chế trái cây có fructose.

Kiêng gia vị cay nóng

Để tăng cường chức năng gan và khiến gan bài tiết chất béo thì nên hạn chế các đồ ăn cay nóng trong thực đơn của người bị gan nhiễm mỡ. Hấp thụ các thức ăn cay nóng nhiều sẽ khiến tình trạng bệnh ngày càng nặng hơn.

Tránh các chất kích thích, đồ uống chứa cồn

Đối với người bệnh gan nhiễm mỡ thì đây là điều cấm kỵ. Quá trình chuyển hóa từ gan nhiễm mỡ thành xơ gan thậm chí là ung thư gan sẽ được thúc đẩy bởi việc uống rượu bia. Gánh nặng lớn nhất của gan là việc đào thải mỡ và các chất độc hại từ rượu bia.

4.3. Một số thực phẩm tốt cho người bệnh gan nhiễm mỡ

Ngô

Người bị gan nhiễm mỡ nên ăn ngô vì đây là một thực phẩm rất tốt. Ngô giúp quá trình chuyển hóa chất béo do chứa nhiều axit béo không no. Bạn có thể nấu cháo ăn hằng ngày với bột ngô.

Rau cần

Rau cần có tác dụng hạ cholesterol trong máu, thúc đẩy quá trình bài tiết, làm mát gan và làm sạch tiết dịch.

Nấm hương

Trong nấm hương có nhiều hoạt chất có tác dụng làm giảm lượng cholesterol trong máu và trong gan, vì vậy để loại bỏ bệnh gan nhiễm mỡ bạn nên bổ sung nấm hương vào bữa ăn hằng ngày.

Ăn cà chua chín

 Để hỗ trợ gan nhiễm mỡ người bệnh nên ăn cà chua chín vì các hoạt chất trong cà chua có tác dụng rất tốt đối với bệnh gan nhiễm mỡ. Để cải thiện tình trạng bệnh trong thực đơn hằng ngày của bệnh gan nhiễm mỡ nên sử dụng cà chua.

Nhộng tằm

Chức năng của nhộng tằm làm giảm cholesterol trong cơ thể và giúp cải thiện chức năng gan. Có thể tán nhộng tằm thành bột để uống hoặc dùng chúng dưới dạng món ăn.

5. Lời kết

Bài viết trên đây đã cung cấp đầy đủ thông tin chi tiết về căn bệnh gan nhiễm mỡ. Để phòng ngừa bệnh gan nhiễm mỡ thì nên xây dựng một chế độ ăn uống hợp lý, khoa học và kết hợp với tập luyện thể dục thể thao thường xuyên.

Ngoài ra, để xác định kịp thời bệnh gan nhiễm mỡ thì nên đi kiểm tra sức khỏe định kỳ và xét nghiệm men gan ,đánh giá chức năng gan.

Tham khảo:

• https://www.healthline.com/health/fatty-liver
• https://www.healthline.com/nutrition/fatty-liver
• https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/nonalcoholic-fatty-liver-disease/symptoms-causes/syc-20354567