Đau vùng thượng vị có nguy hiểm không ? chấn đoán và cách trị

Nguyên nhân gây ra đau vùng thượng vị có rất nhiều, có thể là bệnh lý ngoài đường tiêu hóa hoặc bệnh lý tại đường tiêu hóa.

Bài viết dưới đây sẽ cung cấp những thông tin đau vùng thượng vị, giúp bạn đọc giải quyết khó chịu của mình và người thân.

1. Tìm hiểu về bệnh đau vùng thượng vị

1.1 Thế nào là đau vùng thượng vị?

Một triệu chứng rất hay gặp là đau thượng vị, có khi chỉ là một cơn đau đơn thuần nhưng cũng có khi là loại đau thượng vị kết hợp với các triệu chứng khác như nôn, buồn nôn, ợ chua, ợ hơi.

Tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh mà mức độ nguy hiểm của cơn đau sẽ khác nhau. Bệnh nhân nên tới bệnh viện uy tín để được thăm khám và làm các xét nghiệm, chẩn đoán chính xác nếu muốn biết chính xác các cơn đau thượng vị của mình. Một số nguyên nhân phổ biến có thể thường gặp như là: 

Ăn uống không khoa học

Gây ra cảm giác khó tiêu cho dạ dày và dẫn đến tình trạng đau thượng vị do ăn các thức ăn chứa nhiều dầu mỡ, đồ chế biến sẵn hoặc đồ ăn cay nóng.

Dùng rượu bia, thuốc lá, cafe

Vi khuẩn dễ xâm nhập, cơ thể mệt mỏi và đau vùng thượng vị do sử dụng các chất kích thích như rượu bia, thuốc lá, cafe khiến cho dạ dày bị tổn thương và suy giảm hệ miễn dịch.

Lạm dụng các loại thuốc kháng sinh

Những cơn đau thượng vị đột ngột có thể xảy ra do dùng thuốc giảm đau, kháng viêm có thể làm tổn thương viêm nhiễm dạ dày và mất cân bằng axit trong dạ dày.

Căng thẳng kéo dài

Đau tức vùng thượng vị cũng có thể xảy ra do những áp lực hằng ngày từ công việc cuộc sống khiến cho dây thần kinh trung ương gây tác động xấu đến hệ tiêu hóa.

1.2 Đau thượng vị có triệu chứng gì?

Hầu hết các cơn đau vùng thượng vị có thể đi kèm với nhiều triệu chứng khác chứ không xuất hiện độc lập. Các triệu chứng đi kèm sẽ không giống nhau mà tùy thuộc vào tình trạng bệnh khác nhau.

• Đau thượng vị kèm ợ nóng khó chịu vùng bụng xảy ra khi người bệnh ăn quá no hoặc quá đói.
• Ăn nhưng không tiêu sẽ gây ra triệu chứng đau đi kèm ợ hơi và ợ chua, đôi khi bệnh trào ngược dạ dày thực quản hoặc viêm loét dạ dày cũng có những triệu chứng này.
• Người bệnh sẽ cảm thấy âm ỉ, suy nhược cơ thể, mệt mỏi không muốn ăn gì

Người bệnh sẽ gặp một số triệu chứng khác như rối loạn tiêu hóa, ăn không tiêu, đầy bụng, sốt nhẹ, tiết nhiều axit dạ dày… 

Có thể tham khảo một số cách xử lý ngay tại chỗ như xoa dầu làm dịu cơn đau, nghỉ ngơi, uống nước ấm để bụng bớt khó chịu, nếu tình trạng đau kéo dài mà các phương pháp trên không hiệu quả thì có thể đưa bệnh nhân đi cấp cứu

2. Các bệnh lý gây đau vùng thượng vị

Có thể phần nào xác định được các bệnh lý gây đau vùng thượng vị tùy thuộc vào đặc tính của cơn đau, hướng lan, vị trí của cơn đau, diễn tiến và các biểu hiện khác đi kèm cũng như khả năng đáp ứng với thuốc.

2.1 Đau dạ dày

Các bệnh lý tiêu hóa nói chung và đau dạ dày nói riêng là thường gặp nhất. Lúc này bữa ăn có tính chất liên quan đến đau thượng vị, khi đói hay sau khi ăn no cơn đau sẽ khởi phát và tăng lên. 

Những người thường có thói quen ăn bỏ bữa, chế độ ăn nhiều chất chua cay, ăn uống không điều độ, thường xuyên uống rượu bia, thuốc giảm đau hoặc hay gặp lo lắng, căng thẳng là những người dễ gặp kiểu đau này.

Ngoài ra còn kèm theo ợ hơi, ợ chua, nôn ói hay cồn cào, cảm giác buồn nôn và khó chịu. Bên cạnh cảm giác đau quằn quại tại vùng dưới xương ức.

Biến chứng hiệp môn vị có thể xảy ra khi bệnh nhân đã bị viêm loét dạ dày(tiền môn vị) và hoành tá tràng mãn tính, tình trạng này có thể khiến cơn đau âm ỉ, xuất hiện sau bữa ăn, khiến cho người bệnh có cảm giác ăn không đói, khó tiêu và từ đó xuất hiện thêm chứng chán ăn, ăn kém.

Nếu bệnh nhân nôn ra được thức ăn cũ thì cơn đau sẽ thuyên giảm hoặc nếu không cơn đau sẽ kéo dài làm cho người bệnh cảm thấy khó chịu, hay cáu gắt và bộ mặt lúc nào cũng bi quan, chán nản.

2.2 Thủng dạ dày

Thủng dạ dày là một biến chứng khác của loét dạ dày: biểu hiện của đau thượng vị như có dao đâm, bụng trở nên cứng như gỗ. Người bệnh phải ngồi cúi khom lưng hoặc nằm kê chân. Có thể dẫn tới sốc và tử vong nếu không phẫu thuật kịp thời khi thủng vào mạch máu và làm mất máu.

2.3 Các bệnh lý của gan – mật

• Cơn đau quặn mật: Hạ sườn phải đau quằn quại, hoặc đau ở thượng vị rồi lan lên vai hoặc suy ra sau lưng và có thể kèm theo nôn mửa.
• Sốt, vàng da, đau… là biểu hiện của viêm túi mật cấp hay viêm đường mật.
• Gặp phải một số biểu hiện của áp xe gan như: sốt, đau, rung gan, gan có thể to, có thể nhiễm khuẩn khác, sốc nhiệt, ấn kẽ sườn đau

2.4 Viêm tụy cấp và viêm tụy mạn

Ở vùng thượng vị đau liên tục và dữ dội kèm theo nôn, có thể sốt và chướng bụng là dấu hiệu của viêm tụy cấp.

Đau kéo dài âm ỉ, có thể gặp một số biểu hiện của hội chứng suy dinh dưỡng, kém hấp thu là dấu hiệu của viêm tụy mạn.

2.5 Bệnh lý tiêu hóa khác

 Ngộ độc thức ăn

Do tiền sử ăn uống trước đó mà đau thượng vị có thể khởi phát đột ngột, sau khi nôn hoặc đại tiện có thể giảm đau, nôn, buồn nôn, kèm tiêu chảy, bụng chướng.

 Nhiễm trùng nhiễm độc thức ăn

Có thể gây ra nhiễm trùng huyết hoặc sốc nhiễm trùng do đau thượng vị lan ra khắp bụng, đại tiện lẫn máu, nhầy và có kèm sốt cao.

 Viêm ruột thừa

Trước khi di chuyển xuống hố chậu phải có thể trước tiên là đau thượng vị và sốt nhẹ. Đây là một chẩn đoán thường rất hay bị bỏ sót trong việc phát hiện bệnh.

2.6 Bệnh lý ngoài đường tiêu hóa

Các tạng phía trên ổ bụng như tim, phổi, màng phổi, động mạch chủ và cả cơ hoành, trung thất, lớp ngăn cách giữa lồng ngực và ổ bụng cũng có thể gây đau thượng vị.

Cũng có thể xảy  ra đau cạnh tức vùng thượng vị ở những bệnh nhân suy tim nặng làm gan sưng to, ứ huyết.

Có thể biểu hiện đau thượng vị kèm khó thở, có khi ngất xỉu đối với bệnh nhân bị nhồi máu cơ tim vùng sau dưới thay vì thông thường là vùng ngực trái. Người bệnh có thể biểu hiện đau thượng vị nếu mắc viêm phổi thùy dưới, áp xe phổi, viêm hay áp xe trung thất, viêm màng phổi vùng hoành, cơ hoành.

Tuy nhiên nếu bệnh nhân có triệu chứng ợ chua, ợ hơi, nôn, buồn nôn đi kèm với những cơn đau do các tạng khác sẽ rất dễ bị bỏ sót và dẫn tới những biến chứng nghiêm trọng vì nhầm lẫn với đau do bệnh lý tiêu hóa.

Bệnh nhân cũng có thể biểu hiện triệu chứng tương tự khi bị tổn thương tại các tạng lân cận, đường dẫn truyền thần kinh kích thích đau, phản ứng viêm nhiễm.

3. Điều trị đau thượng vị như thế nào?

Tùy vào trường hợp bệnh của mỗi người hãy chọn cho mình một cách thích hợp nhất để chữa bệnh hiệu quả trong 3 cách chữa bệnh dưới đây.

3.1 Dùng gừng tươi giảm đau

Gừng là nguyên liệu vừa dễ tìm lại vừa mang lại hiệu quả cao nên đây là cách trả lời đầu tiên cho cách chữa đau thượng vị nhanh nhất. Ai cũng có thể làm được do cách dùng bài thuốc này vô cùng đơn giản.

Chọn lấy củ gừng tươi già nhưng không bị xơ và tuyệt đối không sử dụng gừng non do gừng non chưa có đủ dược tính để chữa bệnh. Không nên sử dụng gừng đã bị hỏng bởi vì có thể ảnh hưởng đến dược tính của gừng.

Đem rửa sạch rồi thái lát mỏng, không cần gọt vỏ. Đem gừng đã thái lát đem đậy kín trong cốc nước ấm trong vòng 5 phút. Mỗi lần dùng cho thêm một muỗng mật ong rồi khuấy đều rồi uống. Để đạt hiệu quả nhanh nhất nên sử dụng sau bữa ăn 30 phút hoặc uống ngay lúc lên cơn đau.

3.2 Tinh bột nghệ giúp giảm đau thượng vị

Nghệ xưa nay là một vị thuốc có nhiều công dụng chữa bệnh, và đặc biệt có tác dụng rất tốt về chữa bệnh về dạ dày nhất là bệnh đau thượng vị. Dùng 2 muỗng tinh bột nghệ trộn với 1  muỗng mật ong sau đó khuấy đều với một cốc nước ấm rồi uống. Nên sử dụng trước mỗi bữa ăn từ 15 đến 20 phút để đạt hiệu quả nhất.

Nếu bạn không muốn pha nước để uống thì có thể trộn tinh bột nghệ với mật ong rồi vo thanh viên tròn mỗi ngày ăn từ 3 đến 5 viên cũng mang lại tác dụng tương tự. Nên bảo quản viên mềm này trong lọ thủy tinh và để nơi khô ráo, thoáng mát. 

Lưu ý không sử dụng cách chữa trị đau thượng vị bằng tinh bột nghệ cho phụ nữ mang thai, đang cho con bú hoặc người bị bệnh tiểu đường.

3.3 Nước muối pha loãng thần kỳ

Nước muối pha loãng từ xưa đến nay được dùng để khử trùng và có tác dụng kháng viêm, giảm nhanh triệu chứng viêm tấy, viêm nhiễm khi nước muối loãng uống vào cơ thể. Để giảm đau nhanh người bị đau thượng vị có thể dùng nước muối loãng uống. 

Cần chú ý chọn muối sạch pha với nước ấm để muối tan ra hoàn toàn nếu người bệnh muốn dùng nước muối loãng để uống. Tuy nhiên, sẽ gây ra ảnh hưởng nghiêm trọng đến cơ thể nếu cho quá nhiều muối vì vậy nhớ chỉ dùng muối loãng.

Chú ý, không nên uống nước muối loãng liên tục kéo dài và không nên uống quá nhiều muối loãng trong một lần. Hãy sử dụng những cách khác nếu sau vài lần sử dụng muối loãng mà không thấy hiệu quả.

4. Đau thượng vị nên ăn và không nên ăn gì?

4.1 Thực phẩm người bệnh nên ăn

Thực phẩm trung hòa axit tốt cho người đau thượng vị

Một trong những kẻ thù nguy hiểm gây nên đau thượng vị đó chính là axit dịch vị.

Các bệnh về đường tiêu hóa như ung thư dạ dày, viêm loét dạ dày tá tràng… là những bệnh bị mắc phải bởi axit dịch vị.

Bạn cần bổ sung thực phẩm có chức năng trung hòa axit nếu giảm được lượng axit trong dạ dày.

Những loại thực phẩm này sẽ giúp giảm nhanh nồng độ axit trong dạ dày khi đi vào cơ thể và giúp niêm mạc có thời gian phục hồi nhanh hơn, bảo vệ niêm mạc khỏi những tổn thương.

Cà rốt, bột nghệ, bắp cải, mật ong, các loại củ chứa nhiều tinh bột, rau xanh… là những thực phẩm có các dụng tốt giúp trung hòa axit.

Để giảm đi những áp lực lên thành dạ dày bạn cũng nên sử dụng những loại đồ ăn, thức uống mềm và dễ tiêu hóa. Từ đó sẽ giảm đi lượng axit dịch vị trong dạ dày. 

Ăn thực phẩm tiêu hóa dễ

Axit dịch vị sẽ tiết ra nhiều hơn khi dạ dày hoạt động và co bóp quá nhiều. Những cơn đau thượng vị sẽ xuất hiện ngày càng nhiều hơn và nặng hơn do nguyên nhân này.

Dạ dày sẽ được bảo vệ khỏi axit dịch vị bởi những loại thực phẩm dễ tiêu hóa sẽ làm giảm tần suất làm việc của dạ dày.

Cháo, miến, súp, phở… là những loại thực phẩm mà bạn có thể sử dụng. Ngoài ra sữa tươi cũng nên được bổ sung cho cơ thể.

Những loại thực phẩm này không chỉ giúp giảm đau nhanh chóng, làm cho hệ tiêu hóa khỏe mạnh mà còn có tác dụng làm sạch dạ dày. Bạn nên sử dụng thực phẩm như bí đao, xà lách, bắp cải, rau má…

Nếu tình trạng xuất hiện ợ nóng, khó chịu. Để góp phần thanh lọc dạ dày làm giảm đi đáng kể lượng axit dịch vị tiết ra đồng thời bạn nên uống các loại sinh tố, nước mía, trái cây, nước sắn dây.

Bạn nên sử dụng những loại đồ ăn như hạt sen, đậu phộng để chế biến những món ăn hằng ngày nếu cơn đau dạ dày xuất hiện mỗi khi bạn bị stress hay bị căng thẳng hay suy nghĩ quá nhiều.

4.2 Thực phẩm người bệnh không nên ăn

Việc có một chế độ dinh dưỡng hợp lý rất quan trọng trong việc cải thiện triệu chứng của cơn đau thượng vị:

Thực phẩm chứa chất béo, dầu mỡ

Dạ dày sẽ khó tiêu hóa thức ăn nếu như thức ăn đưa vào chứa nhiều dầu mỡ và chất béo. Điều này làm cho dịch vị bị tiết ra ngày càng nhiều gây tác động lên dạ dày tạo ra những đau đớn khó chịu do dạ dày cần phải hoạt động quá nhiều. 

Thức ăn khó tiêu

Xúc xích, mực khô, lạp xưởng… là các loại thực phẩm khó tiêu sẽ gây ra cảm giác chướng bụng, đầy bụng,…

Cơn đau thượng vị sẽ xuất hiện gây ra cảm giác đầy bụng, khó chịu, chướng bụng..

Thực phẩm có tính axit

Cần phải hạn chế thực phẩm có tính axit đối với những người bị đau dạ dày, đau thượng vị hoặc những căn bệnh liên quan đến đường tiêu hóa.

Bệnh nhân cần phải tránh ăn các loại trái cây như chanh, cam, xoài, để giúp làm giảm nhanh cơn đau thượng vị do trong các loại trái cây có vị chua sẽ chưa các hoạt chất làm tăng nồng độ axit trong dạ dày.

Các loại chất kích thích

Sử dụng các loại chất kích thích cũng là một trong những nguyên nhân khiến cho cơn đau thượng vị xuất hiện liên tục. Dạ dày sẽ bị co thắt mạnh bởi những loại đồ uống có gas , có cồn và các chất kích thích. Cơn đau thượng vị xuất hiện nhiều hơn bởi nguyên nhân này.

5. Lời kết

Bài viết đã cung cấp đầy đủ và chi tiết về bệnh đau vùng thượng vị. Người bệnh một khi phát hiện triệu chứng của đau thượng vị thì nên đến bệnh viện để được chẩn đoán, phát hiện và điều trị bệnh. Tránh để lại biến chứng về sau.