17 tác dụng của Thảo quyết minh – trị bệnh, sức khỏe và cách dùng

Thảo quyết minh mọc hoang ở nhiều địa phương trên khắp nước ta. Mặc dù là loài cây mọc hoang nhưng từ lâu ông cha ta đã sử dụng thảo quyết minh như một loại dược liệu chữa bệnh và chăm sóc sức khỏe.

Thảo quyết minh có đặc điểm như thế nào và lợi ích đối với sức khỏe con người ra sao? Bài viết hôm nay sẽ giúp bạn giải đáp vấn đề này! Cùng tìm hiểu nhé!

1. Tìm hiểu thông tin chung về cây thảo quyết minh

Nguồn gốc và đặc điểm

Thảo quyết minh không phải là loài cây xa lạ với chúng ta. Bạn có lẽ không biết đến tên của nó nhưng chắc chắn ít nhiều bạn cũng từng nhìn thấy một lần rồi bởi nó mọc rất nhiều ở nước ta, nhất là vùng núi và nông thôn.

Thảo quyết minh – tên gọi này có nguồn gốc từ tác dụng của nó. Thảo là cây, quyết minh có nghĩa là sáng mắt. Loài cây này được phát hiện ra công dụng sáng mắt, ngăn ngừa và hỗ trợ các bệnh lý về mắt. Chính vì vậy dân gian đặt tên cho nó là thảo quyết minh. 

Bên cạnh tên gọi thảo quyết minh người ta còn gọi nso bằng nhiều cái tên khác như hạt muồng, muồng lạc, muồng ngủ, muồng hòe, muồng muồng hay đậu ma.

Thảo quyết minh là loài cây thân thảo, mọc thành bụi. Mỗi bụi cây thảo quyết minh trung bình cao khoảng 30 – 90cm. Lá thảo quyết minh là loại lá kép, mọc so le, mỗi cành có khoảng 2 – 4 đôi lá chét.

Hoa thảo quyết minh có màu vàng và mọc ở kẽ lá. Hoa sau khi tàn sẽ đậu quả. Quả màu nâu vàng, bề mặt khá bóng, thắt lại nhiều hạt hình trụ xiên. Tháng 5,6 là thời gian hoa thảo quyết minh nở và tháng 9 – tháng 11 là thời điểm cây đậu quả. 

Khu vực phân bố

Thảo quyết minh vốn là một giống cây hoang. Do vậy chúng có sức sống rát dẻo dai và mãnh liệt. Không chỉ ở vùng đồng bằng, thảo nguyên mà cả trên những vùng núi cao trên 1000m người ta cũng tìm thấy loại cây này sinh sống.

Thảo quyết minh là loài cây ưa ánh sáng, chúng phát triển lý tưởng ở điều kiện khí hậu nhiệt đới nóng ẩm. Do vậy ở nước ta loài cây này xuất hiện rất nhiều là lâu đời. Loài cây này mọc nhiều nhất ở các tỉnh Cao Bằng, Phú Thọ, Hòa Bình, Quảng Ninh, Nghệ An…

Thu hải và bảo quản thảo quyết minh như thế nào?

Bộ phận dùng: Người ta thường thu hái hạt của cây thảo quyết minh để làm thuốc chữa bệnh.

Thu hái: Thời điểm quả thảo quyết minh chín là từ tháng 9 đến tháng 11 âm lịch. Khi đó người ta sẽ tiến hành thu hái quả, đem phơi khô rồi tách lấy hạt để riêng sử dụng.

Bào chế thảo quyết minh: Sau khi đã tách lấy hạt thảo quyết minh, tùy vào tưng mục đích sử dụng mà người ta sẽ tiến hành bài chế bằng cách sao vàng hoặc nướng cháy trên bếp lửa. Hai dạng bào chế này đều có lợi cho sức khỏe tùy vào từng loại bệnh. Tuy nhiên khi so sánh thì hạt thảo quyết minh sao cháy có tác dụng hạ huyết áp và an thần tốt hơn thảo quyết minh sao vàng.

Bên cạnh đó có thể sử dụng trực tiếp khi con tươi. Hạt thảo quyết minh tươi không hiệu quả nhiều trong việc hạ huyết áp và an thần nhưng tác dụng nhuận tràng và sổ lại rất hiệu quả. Chính vì vậy tùy theo từng lại bệnh mà bào chế thảo quyết minh cho phù hợp.

2. Thảo quyết minh dùng để làm gì? Tác dụng của thảo quyết minh

Thảo quyết minh từ lâu đã được ghi nhận là một vị thuốc trong Đông Y. Loài dược liệu này có vị mặn, tính bình, đi vào hai kinh can và thận. Nhắc đến công dụng của thảo quyết minh có rất nhiều, tiêu biểu có thể kể đến như:

Thảo quyết minh giúp cải thiện vấn đề về mắt như mắt thong manh, có màng, mắt đỏ, chảy nhiều nước mắt, giúp đôi mắt sáng khỏe hơn

Ngoài ta thảo quyết minh được chứng minh có tác dụng thông đại tiểu tiện, nhuận tràng, thanh can, ích thận trừ phong, đau nhức đầu, táo bón…

1. Tác dụng tốt cho mắt

Công dụng được biết đến nhiều nhất của thảo quyết minh chính là làm sáng và chữa trị một số bệnh lý thường gặp về mắt. Những người thường xuyên phải làm việc với máy tính hay dùng nhiều điện thoại, thiết bị điện tử khiến cho mắt bị nhức mỏi, người già mắt bị lão hóa có thể nấu nước thảo quyết minh uống hằng ngày.

Không những cải thiện tình trạng bệnh mà thảo quyết minh còn có tác dụng ngăn ngừa các dấu hiệu lão hóa mắt, giúp đôi mắt sáng và nhìn rõ hơn.

Cách làm: 

Sao vàng thảo quyết minh rồi hãm với nước sôi. Dùng uống thay trà hằng ngày. Tuy nhiên cần chú ý đến liều lượng dùng. Với người lớn chỉ nên dùng 16 – 20g, với trẻ nhỏ nên dùng 10 – 16g.

2. Hỗ trợ an thần

Thảo quyết minh có tác dụng an thần, giúp giấc ngủ sâu và ngon hơn. Chính vì vậy những người thường xuyên gặp căng thẳng, bị bồn chồn, bất an, mất ngủ sử dụng thảo quyết minh rất tốt. 

Cách làm: 

12g thảo quyết minh sao cháy rồi hãm với nước sôi và uống hằng ngày.

Ngoài ra bạn có thể kết hợp 12g thảo quyết minh sao cháy với 10g táo nhân sao đen. Hãm 2 dược liệu trên với nước ối và uống hằng ngày. Thời điểm thích hợp để dùng thuốc là buổi chiều và buổi tối trước khi đi ngủ.

3. Điều hòa huyết áp

Bệnh nhân bị huyết áp cao bên cạnh việc luôn giữ tinh thần thoải mái, ăn ít đường muối, dầu mỡ thì bổ sung thêm một số loại thực phẩm tốt cho sức khỏe là điều nên làm. Trong đó có thảo quyết minh. Nguyên cứu cho thấy trà thảo quyết minh có tác dụng hạ huyết áp và ổn định đường huyết hiệu quả.

Cách làm: 

Cách 1: Hãm 20g thảo quyết minh với nước sôi hoặc sắc thành thuốc uống nhiều lần trong ngày.

Cách 2: Thảo quyết minh kết hợp với 12g cây đằng, 12g bạch tật lên, sắc uống.

4. Thảo quyết minh giúp kiểm soát mỡ máu

Thảo quyết minh có tác dụng kiểm soát mỡ máu, ngăn ngừa các biến chứng do bệnh mỡ máu cao rất hiệu quả.

Cách làm: Hạt thảo quyết minh 50g sắc lấy nước uống 3 lần trong ngày.

5. Giúp nhuận tràng

Nghiên cứu cho thấy, hoạt chất anthraglycosid có trong thảo quyết minh có tác dụng tăng cường sự co bóp của ruột giúp thức ăn tiêu hóa dễ dàng hơn, phân thoát ra dễ dàng, ngăn ngừa và điều trị chứng táo bón, đại tiện khó hiệu quả.

Cách làm: 

Hạt thảo quyết minh sao vàng rồi hãm với nước. Dùng nước hạt thảo quyết minh này uống thay trà nhiều lần trong ngày cho tới khi tình trạng táo bón hết. Liều lượng thảo quyết minh khuyên dùng mỗi ngày là 16 – 20g.

Trường hợp phụ nữ sau sinh, trẻ em, người lớn tuổi bị táo bón, trĩ, chúng táo bón mãn tính hay tính chất công việc buộc phải ngồi lâu một chỗ gây táo bón thì có thể sử dụng hạt thảo quyết minh sao cháy.

Hãm hạt thảo quyết minh sao cháy với nước sôi và chia uống nhiều lần trong ngày giúp cải thiện tình trạng bệnh hiệu quả. Liều lượng thảo quyết minh khuyên dùng là 10 – 16g.

Nếu trẻ mới sinh bị táo bón các mẹ nên xử trí bằng cách kết hợp 1 – 2 g thảo quyết minh với nước sôi hoặc sữa mẹ rồi hấp trên mặt nồi cơm. Khi cơm chín bạn lấy chén thuốc gạn lấy nước, thêm chút mật ong hay đường phèn rồi bón cho trẻ uống nhiều lần trong ngày có tác dụng chữa táo bón rất hiệu quả.

6. Hỗ trợ giảm cân

Thảo quyết minh không chỉ có tác dụng giảm mỡ trong máu mà còn có tác dụng hỗ trợ giảm cân rất hiệu quả. Cách đơn giản nhất là bạn dùng thảo quyết minh hãm với nước thành trà hay sắc thành nước uống hằng ngày.

Ngoài ra bạn có thể kết hợp thảo quyết minh với một số vị dược liệu khác để tăng hiệu quả của bài thuốc:

Cách 1: Lấy một lượng thảo quyết minh sao với sơn trà theo một tỷ lệ bằng nhau rồi đem giã dập, sau đó pha trà uống hằng ngày. Mỗi ngày nên dùng 6 – 12g.

Cách 2: 

• Hạt thảo quyết minh sao 8g
• Lá sen khô 4g hoặc tươi thì 8g
• Cát cánh 4g
• Bông mã đề 6g
• Cam thảo 4g

Hãm các dược liệu trên với nước sôi và uống thay trà mỗi ngày. 

3. Sử dụng thảo quyết minh như bài thuốc thế nào?

1. Trị hắc lào

Hắc lào là tình trạng nấm xâm nhập vào da gây nên những mảng đỏ ngứa ngáy, sần sùi rất khó chịu và lây lan nhanh chóng. Thảo quyết minh là một trong những vị thuốc có tác dụng chữa hắc lào.

Dùng 20g thảo quyết minh ngâm trong 10 – 50ml rượu, thêm 5ml giấm. Đập nắp và sau 10 ngày ngâm lấy bôi lên da hằng ngày đến khi khỏi bệnh.

2. Trị chứng huyết áp cao

Tim hồi hộp, khó ngủ, khó thở là triệu chứng phổ biến của người bị cap huyết áp. bạn có thể dùng 20g thảo quyết minh, 12g mạch môn, 6g tâm sen sao khô sắc với nước uống trong ngày.

3. Trị viêm kết mạc

Viêm kết mạc hay đau mắt đỏ là vấn đề về mắt mà rất  nhiều người gặp phải. Khi bị viêm kết mạc, mắt sẽ bị chảy nước nhiều, không nhìn rõ ánh sáng, mắt đau nhức, gỉ mắt nhiều khiến cho việc đóng mở mắt trở nên khó khăn.

Dùng 9g hạt thảo quyết minh, 9g dã cúc hoa, 6g mạn kinh tử, 6g mộc tặc sắc với nước uống trong ngày.

4. Những lưu ý quan trọng khi sử dụng thảo quyết minh trị bệnh

Thảo quyết minh là vị thuốc tốt cho sức khỏe có nhiều công dụng chữa bệnh nhưng không phải đối tượng nào cũng thích hợp dùng thảo quyết minh. Một số đối tượng không nên dùng thảo quyết minh:

• Người bị tỳ vị hư hàn, phân lỏng, tiêu chảy
• Người bị huyết thấp

Phụ nữ mang thai hay bị mất ngủ uống thảo quyết minh sẽ giúp ngủ ngon và dễ ngủ hơn. Loài thảo dược này an toàn với ngụ nữ mang thai nên bạn có thể yên tâm khi dùng.

Giống  như nhiều loài thảo dược khác, thảo quyết minh có thể xuất hiện sự phản kháng hay tương tác với một số loại thuốc và dược liệu khác. Do vậy bạn không nên tùy tiện sử dụng mà hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ trước.

5. Lời kết

Thảo quyết minh có nhiều công dụng với sức khỏe, an toàn với cả phụ nữ mang thai. Tuy nhiên bạn nên cân đối liều lượng sử dụng cho phù hợp.

Không nên lạm dụng loại dược liệu này, đồng thời cùng nên tham khảo trước ý kiến của bác sĩ trước khi dùng thảo quyết minh để chữa bệnh.